انواع قرارها در دادسرا

قرارها را می‌توان به دو دسته‌ی کلی تقسیم کرد:

🟧 ۱. قرارهای تأمین (برای متهم)

هدف این قرارها، اطمینان از حضور متهم در مراحل دادرسی و جلوگیری از فرار یا تبانی است.

انواع مهم قرارهای تأمین کیفری:

نوع قرارتوضیح

التزام به حضور با قول شرف یا تعهد کتبیمتهم قول می‌دهد هر وقت احضار شود حاضر شود.
التزام به حضور با وجه‌الضمان (کفالت)یکی از آشنایان یا وکیل متهم، ضمانت می‌کند او حاضر شود.
اخذ وثیقهاموال منقول یا غیرمنقول به عنوان وثیقه نزد دادگاه می‌ماند تا متهم در دسترس باشد.
بازداشت موقتدر جرایم مهم، برای مدت محدود متهم بازداشت می‌شود. این سنگین‌ترین نوع قرار تأمین است.


📌 نکته: قاضی باید تناسب قرار تأمین با نوع جرم و شخصیت متهم را رعایت کند (اصل تناسب در قانون آیین دادرسی کیفری).


🟦 ۲. قرارهای نهایی (پایان‌دهنده‌ی مرحله‌ی تحقیقات)

این قرارها بعد از پایان تحقیقات صادر می‌شوند و مسیر پرونده را مشخص می‌کنند — اینکه پرونده به دادگاه برود یا بسته شود.

مهم‌ترین انواع قرارهای نهایی:

نوع قرارتوضیح

قرار منع تعقیباگر جرم ثابت نشود یا دلایل کافی وجود نداشته باشد، بازپرس این قرار را صادر می‌کند. یعنی پرونده مختومه می‌شود.
قرار موقوفی تعقیباگر یکی از موارد قانونی (مثل فوت متهم، گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت، مرور زمان یا عفو عمومی) رخ دهد، تعقیب متوقف می‌شود.
قرار جلب به دادرسی (کیفرخواست)وقتی دلایل کافی برای متهم بودن شخص وجود دارد، بازپرس قرار جلب به دادرسی صادر کرده و پرونده را برای صدور کیفرخواست به دادستان می‌فرستد تا وارد دادگاه شود.
قرار عدم صلاحیتاگر بازپرس یا دادسرا ببیند که موضوع پرونده در صلاحیت مرجع دیگری است (مثلاً دادگاه نظامی)، این قرار صادر می‌شود و پرونده به مرجع صالح فرستاده می‌شود.
قرار ارجاع به کارشناسی یا معاینه محلبرای تکمیل تحقیقات فنی یا علمی صادر می‌شود.
قرار اناطهیعنی توقف رسیدگی کیفری تا روشن شدن موضوع از نظر حقوقی در دادگاه حقوقی (مثلاً مالکیت ملکی که در پرونده اختلاف دارد).

🟨 ۳. قرارهای اعدادی یا تحقیقی

این نوع قرارها برای جمع‌آوری ادله و انجام اقدامات لازم در جریان تحقیق است.

نوع قرارتوضیح

قرار معاینه محلبرای بازدید از محل حادثه یا وقوع جرم صادر می‌شود.
قرار کارشناسیهنگامی که نظر تخصصی لازم باشد (مثل تصادف یا جعل سند).
قرار بازجویی و تحقیقات محلیبرای شنیدن اظهارات شهود یا بررسی وضعیت محلی.

🔹 جمع‌بندی ساده


قرارهای تأمینجلوگیری از فرار متهموثیقه، کفالت، بازداشت موقت
قرارهای نهاییختم یا انتقال پرونده به دادگاهمنع تعقیب، موقوفی تعقیب، جلب به دادرسی، عدم صلاحیت
قرارهای تحقیقیتکمیل تحقیقاتکارشناسی، معاینه محل، اناطه